هرکسی یا +Rh دارد یا -Rh. این بدان معناست که اگر شما عامل Rh را در خونتان دارید، +Rh هستید ــ اکثر مردم +Rh هستند ــ اگر شما عامل Rh را ندارید، -Rh هستید.
گروه خون و عامل Rhمنفی در حدود ۱۵% سفیدپوستان و ۷% سیاهپوستان آفریقایی ـ آمریکایی در ایالات متحده آمریکا دیده می شود. نوع خون شما (مانند B.A.O یا AB) و عامل Rh مهم هستند. عامل Rhیک پروتئین در خون و نوعی ویژگی ژنتیکی است. Rhمثبت یعنی شما دارای عامل Rhهستید؛ Rhمنفی یعنی این عامل در خون شما وجود ندارد. در گذشته زنان Rh منفی که جنینی Rh مثبت داشتند با نوعی بارداری دشوار روبهرو بودند که می توانستباعث بیماری شدید جنین شود.
خون شما از خون جنین جداست. اگر Rhمثبت هستید لازم نیست نگران باشید. اگر Rhمنفی هستید باید کاملاً درباره موضوع حساسیت نسبت به Rh، آگاه باشید.
بیماری Rh. بیماری Rh شرایطی است که به دلیل ناسازگاری میان خون کودک و مادر ایجاد می شود. بیش از ۴۰۰۰ کودک سالانه در رحم به این بیماری مبتلا می شوند. اگر شما Rh منفی هستید و جنین شما Rh مثبت است و یا تزریق خون یا هر نوع فرآورده خونی داشتهاید، احتمال دارد که دچار حساسیت نسبت به Rh یا ایمنی خودی شوید. ایمنی خودی بدین معنی است که بدن شما پادتنهایی تولید می کند که درون بدن شما در حال گردش هستند و به شما صدمه نمی رسانند ولی می توانند به خون Rh مثبت جنین شما، حمله کنند (اگر فرزند شما Rhمنفی باشد، مشکلی وجود ندارد).
موقعیت Rh شما: Rh شما در حاملگی مهم است اگر Rh منفی هستید، می توانید حساس شوید، اگر کودک در حال رشدتان Rh مثبت است. (اگر Rh مثبت هستید و همسرتان Rhمنفی است مشکلی نخواهید داشت.) کودک شما فقط اگر همسر شما Rh مثبت است، می تواند Rhمثبت باشد. شما و جنینتان در حاملگی خونتان باهم مخلوط نمی شود. اگرچه، در برخی موقعیتها، خون از بچه به مادر عبور می کند. گهگاهی وقتی این اتفاق روی داد، بدن مادر بهصورت واکنش آلرژیک به خون جنین واکنش نشان می دهد. او حساس شده است و آنتی بادی تولید می کند. این آنتی بادی ها می تواند ازجفت عبور کند و گلبولهای قرمز جنین را بشکند که به آنمی (کمخونی )در کودک منجر می شود و می تواند برای کودک خیلی جدی باشد. مبحث زیر را در مورد چگونگی تأثیر بیماری Rh روی جنین مطالعه کنید.
در اولین بچه،وقتی خون جنینی وارد خون مادر شود، کودک ممکن است قبل از آنکه خون مادر حساس شود به دنیا آید و آنتی بادی کافی تولید کند که به خون جنین ضرر نرساند. بهدلیل اینکه آنتی بادی ها قبلاً تشکیل شدهاند و در جریان خون مادر وجود دارند،در حاملگی بعدی ،کم خونی می تواند در جنین اتفاق بیفتد، زیرا آنتی بادی ها در جریان خون وی برای همیشه باقی می ماند. این آنتی بادی ها از جفت عبور کرده و می تواند به گلبولهای قرمز جنینی حمله کند و به کم خونی منجر شود.
حساسیت ممکن است در زمانهای دیگر نیز روی دهد. حساسیت به این معناست که زن Rhمنفی با خون Rhمثبت مواجه شده و آنتی بادی ساخته است. آنتی بادی های وی گلبولهای قرمز Rh مثبت را بهعنوان بیگانه شناسایی کرده و آنها را خراب می کنند. اگر Rhمنفی هستید، ممکن است وقتی با خون Rh مثبت مخلوط شوید حساس شوید. موقعیتهای زیر ممکن است به خون Rh مثبت اجازه دهد تا با خون مادر مخلوط شود:
سقط
سقط خودبهخود
حامگلی خارج رحمی
آمنیوسنتز
نمونهبرداری پرزهای جفتی
PUBS یا کوردوسنتز
خونریزی طی حاملگی مانند پارگی جفت
انتقال خون
تصادف یا صدمه، مانند ضربه با فشار کم به رحم در یک تصادف با خودرو.
پیشگیری از مشکلات. با آغاز بارداری ، تستهای خون برای تعیین گروه خون و عامل Rh انجام می شود. اگر Rhمنفی هستید،از نظر آنتی بادی ها هم کنترل می شوید. اگر شما آنتی بادی داشتهاید،حساس شدهاید. اگر آنتی بادی نداشتید، حساس نشدهاید. (این خوب است).
اگر Rh منفی هستید و بدن شما آنتی بادی علیه خون Rh مثبت تولید نکرده (حساس نشدهاید). درمان برای پیشگیری از حساس شدن شما وجود دارد. که آمپول روگام یا ایمونوگلوبین Rh نام دارد (RhIg) و بدن شما را از پاسخ به سلولهای خونی Rh مثبت از جنین محافظت می کند، البته اگر خون شما مخلوط شود. اگرچه، اگر خون شما قبلاً حساس شده، آمپول روگام به شما کمک نخواهد کرد.
روگام فرآوردهای است که از خون انسان استخراج می شود (اگر شما بهدلایل مذهبی اخلاقی یا شخصی نمی خواهید از فرآوردههای خونی استفاده کنید با پزشک خود صحبت کنید).
اگر Rh منفی هستید و حساس نشدهاید، پزشک شما شاید به شما پیشنهاد کند تا آمپول روگام را حول و حوش هفته ۲۸ حاملگی دریافت کنید. این امر می تواند از حساسسازی در اواخر بارداری شما پیشگیری کند. بهعلاوه، اگر شما از سن بارداری تان گذشته، ممکن است پزشک شما به شما توصیه کند که دوز اضافی آمپول روگام را دریافت کنید.
تزریق آمپول روگام ممکن است در صورت مواجهه با خون کودکتان به شما داده شود، که بیشتر احتمال می رود که در ۳ ماه آخر حاملگی و زایمان روی دهد. دوزهای متعدد آمپول روگام ممکن است بهدنبال زایمان داده شود، البته اگر تستهای خون میزان بیشتر از حد طبیعی سلولهای خونی Rh مثبت را نشان دهد که به خون شما وارد شده است. آمپول روگام برای هر حاملگی ضروری است.
اگر بارداری خارج رحمی دارید و Rh منفی هستید،باید روگام تزریق کنید. این موضوع در مورد سقطهای خودبهخودی و سقط های عمدی نیز صادق است. اگر Rh منفی هستید و تحت آزمایشهایی قرار می گیرید که باعث اختلاط خون شما و جنین می شود (مانند آمنیوسنتز یا CVS) باید روگام دریافت کنید.
اگر نوزاد شما Rh مثبت باشد، ۷۲ ساعت پس از زایمان نیز آمپول روگام دریافت خواهید کرد. اگر نوزاد شما Rh منفی باشد، دیگر به تزریق روگام پس از زایمان نیاز ندارید و به آمپولی هم که در طول بارداری تزریق کردید، در واقع نیاز نداشتهاید. ولی بهتر است خطر نکرد و آمپول روگام را در دوران بارداری ، تزریق نمود.
